"Oddajemy w ręce czytelnika kolejny tom „Dysput Nawarryjskich”, które od czasów swej pierwszej edycji w roku 2009/2010 zdołały na trwałe wpisać się w zakres współpracy dwóch miast, Torunia i Pampeluny, oraz regionów, województwa kujawsko-pomorskiego i Nawarry. Przyczyniły się do budowania intelektualnych mostów pomiędzy dwoma środowiskami naukowymi, które odgrywają ważną rolę w swoich krajach. Owe mosty zainicjowane przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i Wydział Teologii Uniwersytetu Nawarry połączyły ludzi, wydziały, zespoły badawcze, ale także ostatnio całe uniwersytety, które w 2013 (...) roku podpisały porozumienie o szerokiej współpracy na polu badawczym i dydaktycznym." [...] Ze Słowa Wstępnego. (shrink)

Z satysfakcją oddajemy do rąk Czytelników wznowioną w nieco zmienionej postaci książeczkę wydaną z okazji przyznania Pani Profesor Barbarze Skardze tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w roku 2000. Jak świadczą przytaczane tu recenzje w przewodzie i laudacja, było to wydarzenie dla wielu osób niezwykle ważne. Na sympozjum zorganizowane w przeddzień uroczystości przybyło liczne grono uczniów i przyjaciół Pani Profesor z całej Polski, dla wielu bowiem była i dla wielu pozostała do dziś wzorem humanisty i (...) człowieka. Z przedmowy Rektora UMK prof. Andrzeja Tretyna Pomysł ponownego wydania niniejszej książeczki powstał w gronie osób oraz instytucji zaangażowanych w organizację uroczystości związanych ze stuleciem urodzin Pani Profesor Barbary Skargi. Niemal dwadzieścia lat temu Pani Profesor uzyskała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Było to bez wątpienia wydarzenie ważne zarówno dla Pani Profesor, jak i dla toruńskiego środowiska filozoficznego. […] Fakt zaś nakładania się różnych czasowości – rocznicy urodzin, niemal okrągłej rocznicy nadania tytułu doktora honoris causa – jest dobrym pretekstem, by zwrócić uwagę na znaczenie tego wydarzenia, a zwłaszcza jego seminaryjnej części udokumentowanej w niniejszym wydawnictwie. Z przedmowy do drugiego wydania dyrektora Instytutu Filozofii UMK w Toruniu dra hab. Krzysztofa Abriszewskiego, prof. UMK. (shrink)

Artykuł w całości nawiązuje do dotąd niepublikowanej korespondencji Tadeusza Czeżowskiego z emigracyjnym filozofem Zbigniewem Jordanem zachowanej w rękopisach w zasobach archiwalnych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ich korespondencja trwała blisko 40 lat i jest dowodem, że nawet przymusowa powojenna emigracja nie zrywała więzów łączących filozofów związanych ze szkołą lwowsko-warszawską. Choć Czeżowski i Jordan należeli do dwóch różnych pokoleń tej szkoły, to wspólne zainteresowania naukowe i podobne zapatrywania polityczne spowodowały, że ich więź, choć tylko korespondencyjna, była w pewnym sensie (...) wyjątkowa, bo nawet ingerencje komunistycznej cenzury nie były w stanie wpłynąć na jej kształt. Dzięki niej Jordan wykazywał się doskonałą orientacją w dorobku samego Czeżowskiego jak i pozostałych przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej. To właśnie głównie dzięki tej korespondencji mógł pełnić rolę „ambasadora” polskiej filozofii w świecie i zarazem pierwszego historyka szkoły lwowsko-warszawskiej. Przypomnieniu roli obu filozofów w dziejach polskiej filozofii sprzyja zwłaszcza przypadająca w tym roku 40-ta rocznica śmierci Czeżowskiego oraz 110 rocznica urodzin Jordana. (shrink)

Wskażmy na początku trzy zasadnicze powody, które zainspirowały toruńskie środowisko filozoficzne do organizacji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu spotkania znawców i badaczy spuścizny twórczej Henryka Elzenberga. Pierwszy to wzgląd o charakterze rocznicowym. Mijająca w tym roku 120 rocznica urodzin i 40 rocznica śmierci Elzenberga jest właściwą chwilą stwarzającą najlepszą sposobność uczczenia pamięci wybitnego polskiego filozofa i humanisty, przywołania i podkreślenia jego dokonań w zakresie filozofii, aksjologii, etyki, estetyki, filozofii kultury i literatury. Drugi - jeśli tak rzec można (...) - ma charakter lokalny. Wiele lat dojrzałego życia i znaczna część biografii twórczej Elzenberga przypada na toruński okres jego działalności. Obok Tadeusza Czeżowskiego tworzył w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika środowisko filozoficzne, w wydatnym stopniu kształtując jego oblicze duchowe i intelektualną kulturę. Wykłady i seminaria prowadzone w murach uczelni oraz tzw. privatissima odbywające się w domu Profesora cieszyły się niesłabnącym powodzeniem nie tylko u adeptów filozofii, ale także osób różnych zainteresowań i profesji naukowych. Mogli oni podziwiać rozległość wykształcenia i zainteresowań Profesora, jego niezwykle bogatą osobowość i finezyjną kulturę intelektualną. Szacunek budziła dociekliwość badawcza filozofa głęboko penetrująca podejmowane tematy, a szczególnie umiejętność pobudzania do twórczego myślenia i wspólnego dochodzenia do prawdy. Toruński okres w życiu Elzenberga był także - jak można to chyba bez przesady powiedzieć - zwieńczeniem drogi jego intelektualnego rozwoju i aktywności twórczej. Wszystko to stawia przed kolejnym pokoleniem filozofów związanych z toruńską uczelnią zaszczytne zobowiązania i powinności wobec osoby i dorobku Profesora. Trzeci powód jest bardziej ogólnej natury.Dzieło filozofa niewątpliwie należy do najznakomitszych osiągnięć polskiej humanistyki i powinno, naszym zdaniem, znaleźć bardziej poczesne miejsce w świadomości ludzi wykształconych, wyraźniej zaistnieć w rodzimym życiu intelektualnym. Mimo wzrastającego zainteresowania twórczością Elzenberga, istnieje w dalszym ciągu dysproporcja pomiędzy znaczeniem jego dokonań na polu aksjologii,etyki filozofii kultury, krytyki literackiej i literatury a miejscem,jakie zajmuje ona w pamięci i świadomości zbiorowej. Dlatego należy podejmować takie inicjatywy, aby najbardziej wartościowe tradycje rodzimej kultury intelektualnej nie stawały się jedynie pomnikami przeszłości, ale stanowiły przede wszystkim żywy składnik współczesnej kultury Dotychczasowe spotkania konferencyjne charakteryzowała wieloaspektowość podejścia do spuścizny filozofa. Jej badacze, dzieląc się wynikami swoich dociekań,przedstawili dowolnie wybrane tematy, koncentrując się na ich opisywaniu, wyjaśnianiu czy interpretowaniu. Wybór tematyki uzależniony był od kierunku zainteresowań i predylekcji badacza.Zaprezentowano mniej lub bardziej bogaty zestaw problemów odnoszących się do różnych aspektów myśli twórczej filozofa.Otrzymywaliśmy w efekcie analizy wybranych zagadnień z bardzo bogatego obszaru zainteresowań filozofa, począwszy od teorii wartości poprzez tematy etyczne, estetyczne, historyczno filozoficzne, aż po te z zakresu filozofii kultury, literatury, krytyki literackiej, religii i mistyki. Podejmowano także wiele innych bardziej szczegółowych i drobniejszych kwestii odnajdywanych w pismach filozofa, a zwłaszcza tych inspirowanych, imponującą bogactwem tematycznym, refleksją zobiektywizowaną na kartach Kłopotu z istnieniem.Przykładem takie wieloaspektowego odniesienia się do myśli twórczej autora Kłopotu z istnieniem była konferencja zorganizowana przez toruńskie środowisko filozoficzne w 1997 roku pod tytułem Henryk Elzenberg. Dziedzictwo idei. Filozofia - aksjologia - kultura.Tytuł bez wątpienia sugeruje, że intencją organizatorów było zakreślenie w miarę pełnej panoramy zagadnień podejmowanych przez filozofa wraz z ich analizą. (shrink)

Książka, pierwsza z nowej serii „Estetyka. Pomiędzy tradycją a współczesnością”, powstała we współpracy dwu środowisk estetycznych: z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i z Uniwersytetu Warszawskiego. Estetycy toruńscy i warszawscy konfrontują swoje spojrzenia we wspólnym celu, jakim jest wskazanie na aktualność myśli Kanta zarówno w kontekście historycznym, jak i problemowym. Tytułową „aktualność” należy rozumieć przede wszystkim jako to, co jest czynne, co realizuje się w konkretnej postaci. Zebrane w książce rozprawy dzielą się na trzy podstawowe grupy: studia poświęcone (...) aktualności estetyki Kanta w myśli nowożytnej, analizy współczesnych aktualizacji wybranych pojęć z "Krytyki władzy sądzenia" oraz propozycje uaktualnień niektórych z Kantowskich odkryć w kontekście filozoficznej oraz artystycznej ponowoczesności. (shrink)

„Książka dr Marzenny Cyzman stanowi na gruncie literaturoznawstwa współczesnego niezwykle cenne opracowanie problematyki badawczej, skupionej wokół teorii nazw własnych w dziele literackim. Choć autorka podejmuje głównie refleksję teoretyczną, nie brak w jej pracy znakomitej prezentacji materiału analitycznego w postaci przywoływanych przykładów artystycznej funkcjonalizacji nazw własnych w konkretnych utworach literackich". Z recenzji wydawniczej prof. Joanny Ślósarskiej, Katedra Teorii Literatury, Uniwersytet Łódzki „Praca dr Marzenny Cyzman należy do tego nurtu teorii literatury, który rozwija się w bliskim związku z filozofią. Dlatego sądzę, (...) że pracą będą zainteresowani nie tylko teoretycy literatury czy językoznawcy, ale i filozofowie, szczególnie zajmujący się filozofią języka i ontologią. Praca Pani dr Cyzman dostarcza bowiem ciekawej ontologicznie koncepcji antroponimów i to nie tylko z punktu widzenia ontologii dzieła literackiego, ale i samej ontologii, gdyż to w ontologii rozstrzyga się kwestie związane z istnieniem i naturą przedmiotów intencjonalnych, w tym fikcyjnych". Z recenzji wydawniczej prof. Urszuli Żegleń, Instytut Filozofii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika. (shrink)

This book offers both the theoretical background behind the minority effect, teachers' personal experiences as they experienced being a minority, and their analyses and insights for teaching diverse learners. This book uses real-life experiences of diverse people to illustrate that, if not understood and addressed, situational minorities at school or work are unlikely to perform at their highest potentials.

Research in communication studies has suggested that Al-Jazeera produces different versions of news stories for different audiences. Yet, examining the linguistic means used to create these versions has remained under-researched. Drawing on Fairclough’s three-dimensional model (1992) and Halliday’s Transitivity Model (1985), this study aims at exploring how Al-Jazeera Arabic (AJA) and Al-Jazeera English (AJE) discursively represented the participants involved in the 2022 Russo-Ukrainian conflict in headlines. The analysis of transitivity patterns in AJA and AJE headlines reveals both similar and different (...) representations of the conflict. Although they avoided negative labeling of the Russian government, both channels ascribed conflict escalation to it, highlighting civilians suffering and protesting. Nevertheless, while AJE emphasized the Ukrainian government vulnerability, AJA presented the conflict as a confrontation between two symmetrical forces. Similarities are attributed to organizational and social institutional forces, while differences result from different editorial policies and audience preferences. As discursive and social practices, the headlines contribute to shaping audience perceptions of the conflict, with AJA challenging the prevailing western narrative of the conflict while AJE reinforcing it. (shrink)

The idea of the university was never a significant context for researchers of Franz Kafka work. It was the other social institutions that became the natural source of allusive recognition of literary scholars. In this sketch – written on the margins of Kafka’s famous short story: Report for the Academy – we are trying to change it. The university here becomes a “central object of criticism”, an institution in ruins, a place where one does not practice research and does not (...) perfect humanistic virtues. On the contrary, it is a space where the “gate of perception” and „critical thinking” are consistently closed – as a tribute to the particular game of interests. In the worst case – the effect of the Academy’s impact becomes destruction resulting from training and humiliation. (shrink)

W artykule omawiam zawartość archiwum emigracyjnego grafika i typografa Stanisława Gliwy w kontekście badań nad genezą dzieł literackich. Nieskatalogowane materiały przechowywane w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Toruniu są mało znane badaczom, a mogą być interesujące dla edytorów, którzy chcieliby prześledzić dossier genezy utworów powstałych na emigracji, a zatem w warunkach ograniczonego dostępu do publiczności. Skupiam się na teczkach z korespondencją, w których oprócz listów można znaleźć dodatkowe dokumenty w postaci makiet, wydruków próbnych, umów i rozliczeń. Na przykładach pokazuję, jak (...) wiele różnych wypadków może się wydarzyć od momentu, gdy autor składa do druku – zdawałoby się – gotowy tekst dzieła. (shrink)

W dniach 15–16 października 2019 roku na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie miało miejsce międzynarodowe sympozjum naukowe pt. "Przyrodoznawstwo – filozofia – teologia. Obszary i perspektywy dialogu". W konferencji wzięło udział ponad dwudziestu naukowców z dziesięciu krajów.

Uniwersytet jako biurokratycznie i rynkowo zarządzane przedsiębiorstwo był obiektem krytyki od lat 80. minionego wieku — w Stanach Zjednoczonych Allan Bloom nazwał go wtedy multiwersytetem, a trochę później Bill Readings pisał już o „uniwersytecie w ruinie” (in ruins), który ukrywa się za szyldem „doskonałości”. Polski uniwersytet przejął ekonomiczne kryteria ewaluacji nauki — wymierne w liczbach grantów i punktów. Merkantylizacja wiedzy stwarza szereg problemów także natury etycznej — prowadzi do zaniżenia lub porzucenia wszelkich standardów akademickich, do degradacji autorytetu w (...) nauce, krytyki naukowej, faktycznej jakości badań i nauczania. Czy na współczesnym uniwersytecie jest w ogóle miejsce na zachowania podlegające ocenie moralnej? Jakie są umiejętności wymagane do — i warunki możliwości — stosowania norm moralnych w życiu akademickim? (shrink)

Zakład Kulturoznawstwa Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytet w Białymstoku.

The article refers to the issue of journalism education at university, in terms of the philosophical categories of meaning and truth. The author analyses the curricula of selected Polish higher education institutions in the majors of journalism and social communication, and refers to studies on education in journalism ethics in Poland conducted in 2015–2016. In his academic reflection, he indicates the inadequacy of university education for the proper preparation of journalists for fulfilling their profession when faced with the challenges of (...) the modern era. (shrink)

Sven K. Knebel wyklada filozofię w Freie Universität Berlin. Jego praca została przez tenże Uniwersytet przyjęta w roku 1998 jako podstawa habilitacji z zakresu filozofii. Lata 1550-1700 wymienione w tytule omawianej pracy, to okres pomiędzy ogłoszeniem Dekretu o usprawiedliwieniu na Soborze w Trydencie oraz ogłoszeniem Bulli Unigenitus. Na koniec wspomnianego okresu przypadają lata życia G. Leibniza, 1646-1716. Knebel koncentruje się więc na 150 latach filozoficzno-teologicznych dysput, w których zasadniczym pytaniem było: jak w sposób spekulatywny mówić o Bożej i ludzkiej (...) wolności z jednej strony oraz o związanej z nią moralnej konieczności z drugiej strony? (shrink)